“Startup ในสถาบันการศึกษา” หมายถึงโครงการหรือกิจกรรมที่ส่งเสริมให้นิสิต นักศึกษา และบัณฑิตจบใหม่ ในระดับอุดมศึกษาได้เรียนรู้และพัฒนาทักษะการเป็นผู้ประกอบการ โดยเฉพาะในรูปแบบของธุรกิจ Startup ซึ่งเน้นการใช้เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อสร้างธุรกิจใหม่ที่สามารถเติบโตได้อย่างรวดเร็วและยั่งยืน วันนี้ สถาบันนวัตกรรมและถ่ายทอดเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยพะเยา (UPITI) มาชวนทุกท่านไปสำรวจวงการ Startup ม.พะเยา จากบทสัมภาษณ์ คุณวนิกร บัวแก้ว (บอล) รักษาการแทนหัวหน้างานบ่มเพาะวิสาหกิจและพัฒนาความเป็นผู้ประกอบการ ศูนย์บ่มเพาะวิสาหกิจฯ UPITI ทีมงานผู้อยู่เบื้องหลังเส้นทางความสําเร็จของ Startup ม.พะเยา อย่างรางวัลชนะเลิศอันดับ 1 ระดับประเทศ โครงการ RSP New Release 2025 และรางวัลรองชนะเลิศอันดับ 1 ระดับประเทศ โครงการ Startup Thailand League 2025

อะไรคือความท้าทายสำคัญที่สุดที่ Startup ต้องเผชิญในยุคปัจจุบัน

------------------------------------

     ถ้าพูดถึงความท้าทายในยุคนี้นะครับ ผมคิดว่า Startup ต้องเจอกับความท้าทายหลายด้านมากๆ ทั้งเรื่องของการแข่งขันที่สูงขึ้น เทคโนโลยีที่เปลี่ยนอย่างรวดเร็ว และที่สำคัญคือเรื่องความไม่แน่นอนซึ่งเกิดขึ้นได้ตลอดเวลา ทั้งจากตลาด เศรษฐกิจ หรือแม้กระทั่งพฤติกรรมผู้บริโภค

     ยิ่งสำหรับ Startup ที่เกิดในพื้นที่ต่างจังหวัดอย่าง จ.พะเยา ความท้าทายมันจะมีเพิ่มขึ้นไปอีก เช่น โอกาสในการเข้าถึงแหล่งทุน และความรู้หรือประสบการณ์ด้านธุรกิจที่มีค่อนข้างจำกัด ซึ่งบางทีมมีไอเดียดีๆ เป็นเทคโนโลยีระดับห้องปฏิบัติการ แต่พอจะไปต่อเชิงพาณิชย์ก็ยังไม่รู้ว่าจะเริ่มจากตรงไหน หรือจะไปหาเงินทุนจากที่ไหน

     อีกเรื่องที่อยากเน้นคือ ทีมงาน Startup หลายๆทีม เริ่มงานด้วยกันจากกลุ่มเพื่อน หรือคนใกล้ชิดกัน ซึ่งพอทำจริงมันจะเจอความต่างทั้งในเรื่องของความคิด (Mindset) เรื่องการบริหารจัดการภายใน พอไม่มีประสบการณ์กันมาก่อนก็ทำให้ล้มเลิกกลางทางได้ง่ายๆ ตรงนี้แหละครับที่งานของผมจะเข้ามาช่วย โดยเฉพาะเรื่องการช่วยวางแผนดำเนินธุรกิจ การประสานแหล่งทุน การหาพี่เลี้ยง (Mentor) และการพัฒนาแนวคิดทางธุรกิจให้แข็งแรงมากพอจะออกไปสู้ในตลาดจริงได้

มหาวิทยาลัยสามารถเข้ามามีบทบาทในการช่วยส่งเสริม Startup ได้อย่างไร

------------------------------------

     บทบาทของมหาวิทยาลัยพะเยา ในฐานะหน่วยสนับสนุน Startup นั้น ผมคิดว่าเราไม่ได้แค่ให้ความรู้ในห้องเรียนอย่างเดียว แต่เราพยายามสร้างระบบนิเวศผู้ประกอบการ (Startup Ecosystem) ที่ครบวงจรขึ้นภายในมหาวิทยาลัย ถ้านึกไม่ออกสามารถเดินเข้ามาที่ UPITI ซึ่งเป็นหน่วยงานหนึ่งในมหาวิทยาลัยที่ดูแลเรื่องนี้อยู่

     UPITI เริ่มตั้งแต่การสร้างแรงบันดาลใจ และได้คิดนอกกรอบ ผ่านกิจกรรม Bootcamp หรือ Workshop ที่เราดำเนินงานอยู่ เช่น โครงการ Research to Market (R2M), โครงการ Startup Thailand League (STL), โครงการ New Regional Startup(P1) หรือการพาน้องๆนิสิต นักศึกษา ไปนำเสนอแนวความคิดและแผนธุรกิจ (Pitching) ในเวทีต่างๆ เพื่อให้นิสิตได้เรียนรู้เรื่องธุรกิจ การตลาด หรือการทำงานเป็นทีม ซึ่งจะได้รับข้อเสนอแนะดีๆ จากการไปนำเสนอไอเดียต่อคณะกรรมการจากเวทีต่างๆ กลับมาเพื่อพัฒนาธุรกิจของทีมอยู่เสมอๆ

     จากนั้นเมื่อทีมเริ่มมีความพร้อม เราก็มีการจับคู่กับ Mentor จากทั้งภายในและภายนอกมหาวิทยาลัย ที่มีประสบการณ์จริงในธุรกิจนวัตกรรม เช่น นักวิจัย ผู้เชี่ยวชาญ หรือแม้แต่นักลงทุน เพื่อช่วยผลักดันให้ไอเดียเติบโตอย่างถูกทาง เรายังทำงานใกล้ชิดกับหน่วยงานระดับประเทศ เช่น อุทยานวิทยาศาสตร์ภูมิภาค (RSP), กองทุนพัฒนาผู้ประกอบการเทคโนโลยีและนวัตกรรม (TED Fund), สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน) (NIA) หน่วยงานพันธมิตรต่างๆ รวมถึงการเชื่อมต่อกับภาคเอกชนที่มีความเชี่ยวชาญ เพื่อเปิดโอกาสให้นิสิต Startup ได้สัมผัสโลกธุรกิจจริงตั้งแต่เริ่มต้น พูดง่ายๆ ว่าจากแค่มีไอเดีย ถ้าเข้าระบบของ UPITI เขาจะได้ทั้งแนวคิดธุรกิจ ได้ทุนสนับสนุนการพัฒนาต้นแบบผลิตภัณฑ์หรือบริการ การทดสอบตลาด และโอกาสต่อยอดไปถึงการตั้งบริษัทจริงครับ

การสร้างวัฒนธรรมผู้ประกอบการ (Entrepreneurial Culture) ในมหาวิทยาลัยมีความสำคัญอย่างไร

------------------------------------

     สำคัญมากเลยครับ เพราะการจะมี Startup ที่มีศักยภาพ มันไม่ได้เกิดแค่จากการสอนหรือการจัดกิจกรรม แต่มันต้องเริ่มจากการสร้างวัฒนธรรมที่เอื้อต่อการลองผิดลองถูก การกล้าคิด กล้าทำ หลายคนเวลาได้ยินคำว่า Startup จะนึกถึงความเท่หรือเทคโนโลยีล้ำสมัย แต่จริงๆแล้วมันเริ่มจาก Mindset ที่ว่า “ฉันแก้ปัญหาบางอย่างได้” กล้าลงมือทำแล้วเรียนรู้จากความล้มเหลว

     ที่มหาวิทยาลัยพะเยา เราพยายามปลูกฝังสิ่งนี้ผ่านการจัดกิจกรรม Bootcamp การแข่งขันแบบจำลองสถานการณ์ธุรกิจ การให้คำปรึกษาที่ไม่ใช่แค่การติแต่เราจะชี้ให้เห็นทางเลือก และให้เขาได้คิดเองด้วย อย่างเช่น ทีมนิสิต ICM ผลงานเครื่องประเมินสภาพน้ำ ที่เคยเข้าร่วม Startup League จากโปรเจกต์ธรรมดาๆ ใน Startup Camp สามารถตั้งบริษัทของตัวเองจริงๆ นั่นเพราะทีม ICM ได้รับการสนับสนุนทั้งในด้านเทคนิคและกำลังใจจากระบบของมหาวิทยาลัย ถ้าเราสร้างวัฒนธรรมที่ดี Startup เกิดใหม่ในรั้วมหาวิทยาลัยจะไม่กลัวความล้มเหลว และเค้าจะกล้าคิดเป็นผู้ประกอบการแม้ในวัยเรียนครับ

จะแนะนำอะไรกับ Startup ที่มีไอเดียพร้อมจะต่อยอดสู่เชิงพาณิชย์ แต่ขาดองค์ความรู้ด้านธุรกิจ และทุนสนับสนุน

------------------------------------

     อันดับแรกเลย ผมอยากบอกว่าอย่ากลัวที่จะขอความช่วยเหลือ เพราะตอนนี้ UPITI มีโครงสร้างรองรับอยู่แล้ว โดยเฉพาะที่ศูนย์บ่มเพาะวิสาหกิจฯ ภายใต้ UPITI เราพร้อมซัพพอร์ตตั้งแต่เดย์วัน ใครที่มีไอเดียเทคโนโลยีดีๆ แต่ไม่รู้จะไปทางไหนต่อ เข้ามาคุยกับ UPITI ก่อนได้เลยครับ เราจะช่วยวิเคราะห์ไอเดียนั้นว่ามีโอกาสต่อยอดได้ไหม ต้องพัฒนาอะไรเพิ่มเติมบ้าง และจะหาทุนหรือคู่ค้า (Partner) จากที่ไหน ยกตัวอย่างผู้ประกอบการที่เคยเข้ามาร่วมกับเรา เช่น บริษัทไอซีเอ็ม อิเล็กทรอนิกส์ (ICM) ที่เริ่มจากนิสิตกลุ่มเล็กๆ แต่ผ่านการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง จนได้รับทุนจาก TED Fund มูลค่ารวมกว่าสามล้านบาท และยังดำเนินธุรกิจจริงอยู่จนถึงทุกวันนี้

     ส่วนใครที่ยังไม่มีบริษัท ยังเป็นนิสิต หรือเพิ่งเริ่มต้น เราก็มีทุนสนับสนุนเบื้องต้น เช่น STL, R2M, TED Fund, P1 หรือกิจกรรมอื่นๆอีกมากมาย ที่จะพาคนที่มีใจพร้อมไปสู่โลกธุรกิจจริง เพราะฉะนั้นถ้าใครมีไอเดียอย่าปล่อยมันทิ้งครับ เข้ามาหาเราแล้วเราจะช่วยดึงศักยภาพของคุณออกมาให้ได้มากที่สุดครับ

ขอบคุณ: วนิกร บัวแก้ว
Writer & Illustrator: ศรัณย์ เหมะ