Pride Month ปี 2567 เราได้นำเสนอเครื่องมือในการทำความเข้าใจความหลากหลายทางเพศอย่าง SOGIESC และ หลักการยอกยาการ์ตา (Yogyakarta Principles) ซึ่งเป็นเป็นหลักการด้านสิทธิมนุษยชนที่รับรู้และยอมรับความแตกต่างหลากหลายด้านเพศวิถีไปแล้ว

ใน Pride Month ปี 2568 นี้ หลังจากเราเห็นศูนย์บรรณสารฯ แนะนำหนังสือสำหรับ PRIDE MONTH แล้ว เราก็เลยอยากทำฉบับแนะนำสำหรับนักเรียนกฎหมายดูบ้างสัก 9 เล่ม (ไม่ใช่นักเรียนกฎหมายก็อ่านได้) เพราะการเรียนกฎหมายไม่ได้จำกัดอยู่แค่การอ่านตำรากฎหมาย แต่การทำความเข้าใจความเป็นไปของสังคมและสิทธิมนุษยชนของบุคคลที่มีความแตกต่างหลากหลายก็สำคัญ โดยมีทั้งการ์ตูน นิยาย รวมบทความ และ non-fiction โดยพยายามเลือกให้ครอบคลุมทุกอักษรย่อใน LGBTIQAN+ เท่าที่จะเป็นไปได้ สำหรับเล่มที่มีอยู่ใน “ศูนย์บรรณสารและการเรียนรู้ มหาวิทยาลัยพะเยา” (UPILI) เราจะใส่หมายเหตุแถมไว้ให้ แต่สำหรับเล่มไหนที่ไม่อยู่ในห้องสมุด ก็อาจจะต้องตามไปหาอ่านกันเอง หรือถ้าใครมีเรื่องไหนที่อยากอ่าน หรือมีเรื่องอื่น ๆ ที่อยากแนะนำเพิ่มเติมให้ สามารถเสนอไปที่ศูนย์บรรณสารฯ ม. พะเยาให้พิจารณานำเข้าไปอยู่ในรายการหนังสือของห้องสมุดกันได้

HEARTSTOPPER หยุดหัวใจไว้ที่นาย / Alice Oseman (วลัยลักษณ์ จิตตะยโสธร แปล)

*** หนังสือชุดนี้มีในศูนย์บรรณสารฯ***

นิยายภาพของอลิซ โอสแมนชุดนี้ มีการนำไปทำเป็นซีรี่ส์ใน Netflix มาแล้ว และเป็นจุดเริ่มต้นที่ดีสำหรับการทำความรู้จักกับความหลากหลายทางเพศ โดยเฉพาะเมื่อเรื่องนี้เป็นงานแนว coming of age หรือนิยายแนวก้าวผ่านวัย ที่เราจะได้เห็นบรรดาตัวเอกในเรื่องเติบโตขึ้นเรื่อย ๆ ผ่านเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เข้ามาในชีวิต โดยเฉพาะเหล่าตัวละครที่มีความหลากหลายทางเพศต้องพยายามทำความรู้จักกับตัวตนของตนเอง ไม่ว่าจะเป็นชาร์ลีที่รู้ว่าตัวเองเป็นเกย์ นิคที่เริ่มสับสนกับการที่เพิ่งรู้ว่าตัวเองก็ชอบผู้ชายเหมือนกันจนกระทั่งได้เข้าใจว่าตนเองเป็นไบเซ็กชวล เทาที่เริ่มสานสัมพันธ์ที่มากกว่าเพื่อนกับแอลลี่ที่เป็นสาวข้ามเพศ รวมถึงคู่รักหญิงหญิงอย่างทาร่าและดาร์ซีด้วย

เพียงพบบรรจบฝัน (OUR DREAM AT DUSK) / Yuhki Kamatani

มังงะหรือการ์ตูนญี่ปุ่นจำนวน 4 เล่มจบเรื่องนี้เป็นอีกเรื่องหนึ่งที่บอกเล่าถึงความหลากหลายทางเพศได้อย่างครอบคลุมไม่ว่าจะเป็นคู่รักเลสเบี้ยนที่ต้องการใช้ชีวิตด้วยกันแต่ไม่สามารถจดทะเบียนสมรสกันได้อย่างถูกต้องตามกฎหมาย เด็กชายที่ชอบแต่งตัวเป็นผู้หญิง ชายข้ามเพศ คู่รักเกย์ที่ใช้ชีวิตร่วมกันมานานจนถึงวัยชรา และตัวละครสำคัญอย่างคุณนิรนามที่เป็นตัวแทนของอะเซ็กชวล (asexual) โดยเล่าผ่านทาสุกุ เด็กหนุ่มที่ถูกเพื่อนล้อเลียนและกลัวว่าความลับที่ตนเองชอบผู้ชายด้วยกันอาจถูกเปิดเผย นอกจากเล่าเรื่องปัญหาที่บุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศต้องเผชิญแล้ว มังงะเรื่องนี้ยังมีความพิเศษตรงที่มีการพูดถึง “พื้นที่ปลอดภัย” หรือ safe space สำหรับบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศที่จะได้เป็นตัวเอง ทำความเข้าใจกับตัวเองโดยไม่เผชิญกับการเหยียดหยามหรือกลั่นแกล้งด้วยเหตุแห่งเพศ รวมถึงย้ำว่าไม่ควรแปะป้ายเพศวิถีของบุคคลอื่นว่าจะต้องเป็นอย่างนั้นอย่างนี้เพียงเพราะเขามีการแสดงออกทางเพศแบบใดแบบหนึ่งด้วย

Rainbowlogy ศาสตร์สีรุ้ง / สิรภพ แก้วมาก

"ความร่าเริงสดใสระหว่างการเดินขบวนไม่ใช่แค่สีสันหรือความสนุกสนาน แต่มันคือการต่อสู้ด้วยความเป็นตัวตนของเรา ตราบใดที่สิทธิของผู้มีความหลากหลายทางเพศในบางประเทศยังไม่ทัดเทียมกลุ่มชายหญิง เราจึงยังต้องมีชีวิตและโบกสะบัดธงต่อไป" เป็นข้อความหนึ่งจากหนังสือรวมบทความ Rainbowlogy ที่อ่านง่ายเพราะผู้เขียนนำแนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวกับความหลากหลายทางเพศมาอธิบายโดยเชื่อมโยงกับประสบการณ์ที่ตนเองได้พบเจอมา เช่น การมีภาพจำว่าเป็นกะเทยต้องตลก การบำบัดเพื่อให้หายจากการเป็นบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศ สิทธิของผู้มีความหลากหลายทางเพศ เป็นต้น ถึงน้ำเสียงในการเล่าเรื่องจะสนุกสนาน แต่หลายประเด็นก็จริงจังและทำให้เราตั้งคำถามด้วยว่า สังคมไทยเราเปิดกว้างสำหรับความหลากหลายทางเพศมากแล้วจริงหรือ

A Comprehensive Guide to Intersex / Jay Kyle Petersen

A Comprehensive Guide to Intersex ยังไม่มีฉบับแปลภาษาไทย เขียนโดยบุคคลอินเตอร์เซ็กซ์ (Intersex อินเตอร์เซ็กซ์ คือ บุคคลที่มีลักษณะทางกายภาพของเพศชายและเพศหญิงในคนเดียวกัน หรือไม่สามารถระบุว่าเป็นเพศชายหรือเพศหญิงได้อย่างชัดเจน ทำให้ในบางครั้งก็เรียกว่าผู้มีภาวะเพศกำกวม) เพื่อทำความเข้าใจว่า อินเตอร์เซ็กซ์คืออะไร ประวัติศาสตร์และมุมมองทางสังคมเกี่ยวกับการรับรู้ถึงตัวตนของบุคคลอินเตอร์เซ็กซ์ ความแตกต่างหลากหลายของบุคคลอินเตอร์เซ็กซ์ การแทรกแซงทางการแพทย์ต่อบุคคลอินเตอร์เซ็กซ์ รวมถึงแนวทางในการทำความเข้าใจและช่วยเหลือบุคคลอินเตอร์เซ็กซ์สำหรับบุคคลในครอบครัว เพื่อน และบุคลากรด้านสาธารณสุขด้วย

(หมายเหตุ: ในประเทศไทยปัจจุบัน ก็กำลังมีการเสนอร่างกฎหมายรับรองเพศที่ไม่ได้จำกัดเฉพาะบุคคลข้ามเพศ (transgender) เท่านั้น แต่กฎหมายนี้จะเป็นประโยชน์สำหรับบุคคลที่ไม่อยู่ในกรอบทวิเพศ (non-binary) และ intersex ด้วย โดยเฉพาะการปกป้องสิทธิของเด็กที่เป็น intersex จากการกำหนดเพศโดยไม่สมัครใจหรือไม่สามารถให้ความยินยอมได้)

เราทั้งคู่ผู้ไม่อาจมีรัก / โยชิดะ เอริกะ (ปาวัน การสมใจ แปล)

นวนิยายแปลจากภาษาญี่ปุ่นเรื่องนี้มีตัวเอกที่เป็นอะเซ็กชวล (Asexual) และอะโรแมนติก (Aromantic) ซึ่งหมายถึงบุคคลที่มีไม่มีแรงดึงดูดทางเพศหรือมีแรงดึงดูดทางเพศน้อย และบุคคลที่ไม่มีแรงดึงดูดเกี่ยวกับความรักใคร่หรือมีแรงดึงดูดเกี่ยวกับความรักใคร่แบบโรแมนติกน้อย เป็นเรื่องราวอบอุ่นปนวุ่นวายของซาคุโกะ หญิงสาวที่ถูกกดดันและอึดอัดใจกับการที่คนรอบข้างอยากให้มีแฟนและต้องสร้างครอบครัวทั้งที่ตัวเธอนั้นไม่รู้สึกอยากมีความสัมพันธ์ในลักษณะนั้นกับใครที่ตกลงทดลองใช้ชีวิตร่วมกันซาโตรุ ชายหนุ่มผู้นิยามตัวเองว่าเป็น ‘aromantic-asexual’ และเป็นเจ้าของไดอารีออนไลน์ที่ทำให้เธอเริ่มเข้าใจสิ่งที่ตัวเองเป็น ถึงซาคุโกะและซาโตรุจะอยู่ด้วยกันด้วยความพึงพอใจของทั้งสองฝ่าย แต่การอยู่ด้วยกันแบบไม่โรแมนติกตามบรรทัดฐานของสังคมก็ทำให้คนรอบข้างของซาคุโกะไม่ว่าจะเป็นครอบครัว แฟนเก่า หรือกระทั่งป้าข้างบ้านปั่นป่วนด้วยความไม่เข้าใจ และนั่นคือเหตุผลว่าทำไมนิยายเล่มนี้จะทำให้เข้าใจความรัก (ที่ไม่โรแมนติก) ของกลุ่มคนที่อยู่ในอักษร A (aromantic-asexual) มากขึ้น

กี่บาด / ประเสริฐศักดิ์ ปัดมะริด

นวนิยายรางวัลซีไรต์ พ.ศ. 2567 ว่าด้วยชีวิตของผู้หญิงและเควียร์ (Queer) ในตระกูลช่างทอซิ่นตีนจกแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ ในเส้นสายของเส้นด้ายที่ถักทอขึ้นเป็นผืนผ้าซิ่นมีเรื่องราวของชีวิตและการต่อสู้เกี่ยวกับพื้นที่ในสังคม เพศสภาพ จารีตประเพณีของพวกเขาอยู่ในนั้น

อันกามการุณย์ (Non fa niente) / LADYS

นวนิยายแนวกระแสสำนึกที่เข้ารอบคัดเลือกรางวัลซีไรต์ พ.ศ. 2567 ของนักเขียน non-binary ว่าด้วยเรื่องของ ‘ลัล’ ที่เกิดมาในร่างกายของเพศหญิง ถูกกำหนดว่าเป็นเพศหญิง และเติบโตขึ้นมาในกรอบของความเป็นเพศหญิง แต่งงานกับผู้ชาย มีลูกสาว และมีสถานะเป็นแม่ แต่ลัลกลับรู้สึกว่าแปลกแยกกับร่างกายและอัตลักษณ์ทางเพศที่ถูกกำหนดมาและตระหนักได้ในที่สุดว่า ตนเองเป็นผู้ชายและต้องการเข้ารับการผ่าตัดเพื่อยืนยันเพศสภาพ (Gender Affirmation Surgery) จากหญิงเป็นชาย หนังสือเล่มนี้ เล่าผ่านเสียงของ ‘ลัล’ ที่พูดถึงการสวมบทบาทที่แตกต่างหลากหลาย ความเป็นหญิง ความเป็นชาย ความเป็นแม่ การข้ามเพศ ความเป็นเควียร์ การเป็นตัวของตัวเอง และสิ่งที่ไม่สามารถจัดลงไปอยู่ในกรอบเพศใดเพศหนึ่งได้

Beyond the Gender Binary (แด่การผลัดทิ้งซึ่งหญิงชาย แด่ความลื่นไหลที่ผลิบาน) / Alok Vaid-Menon (มุกดาภา ยั่งยืนภราดร แปล)

เป็นหนังสือเล่มเล็กความยาวไม่ถึงร้อยหน้าที่นำเราไปทำความรู้จักกับ gender non-conforming people หรือบุคคลที่อยู่นอกกรอบบรรทัดฐานทางเพศหรือบุคคลที่มีความลื่นไหลทางเพศ และทำความเข้าใจกับอัตลักษณ์ทางเพศ (sexual identity) และความหลากหลายทางเพศ (sexual identity) ที่อยู่นอกเหนือไปจากระบบเพศทวิลักษณ์ (gender binary) หรือ “ชายจริงหญิงแท้” ถึงไม่ใช่หนังสือนิยาย แต่ก็มีเนื้อหาที่เข้าใจง่าย เห็นภาพ และทำให้เข้าใจได้อย่างชัดเจนว่าการกำหนดบรรทัดฐานทางสังคมและกรอบเพศว่ามีเพียงสองเพศเท่านั้นส่งผลกระทบต่อการมีตัวตนของบุคคลที่อยู่นอกเหนือจากกรอบเพศชายหญิงอย่างไร

What Works: Gender Equality by Design (ออกแบบเพื่อเท่าเทียม: ‘สะกิด’ กรอบคิดเรื่องเพศด้วยเศรษฐศาสตร์พฤติกรรม) / Iris Bohnet (ฐณฐ จินดานนท์ แปล)

*** หนังสือเล่มนี้มีในศูนย์บรรณสารฯ***

หนังสือเล่มนี้เป็นหนังสือที่ชวนเราไปทำความเข้าใจกับอคติทางเพศที่แฝงตัวอยู่ในพื้นที่ต่าง ๆ ของสังคมมากมายจนคิดไม่ถึง ไม่ว่าจะเป็นในครอบครัว ห้องเรียน ที่ทำงาน หรือแม้กระทั่งในห้องพิจารณาคดีของศาล ไม่ว่าเราจะรู้ตัวหรือไม่รู้ตัวก็ตาม ไปพร้อมกับนำเสนอแนวทางในการลดความเหลื่อมล้ำทางเพศไม่ว่าระหว่างชาย หญิง หรือบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศโดยใช้เครื่องมือทางเศรษฐศาสตร์พฤติกรรม เช่น การขจัดความลำเอียงด้านเพศสภาพในการแข่งขัน การเปลี่ยนภาพจำและการเหมารวมเกี่ยวกับคนในเพศสภาพที่แตกต่างกัน การทำให้ความเท่าเทียมทางเพศสภาพเป็นชุดคุณค่าที่คนในองค์กรยึดถือ เป็นต้น

บทความที่เกี่ยวข้อง: ภาษาไทย
กฎหมายใน Pride Month ตอนที่ 1: รู้จัก SOGIESC เพื่อเข้าใจความหลากหลายทางเพศ https://up.ac.th/NewsReadBlog2.aspx?itemID=32081
กฎหมายใน Pride Month ตอนที่ 2: หลักการยอกยากาตาร์ (Yogyakarta Principles) ว่าด้วยการใช้กฎหมายสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศในประเด็นวิถีทางเพศและอัตลักษณ์ทางเพศ https://up.ac.th/NewsReadBlog2.aspx?itemID=32180
กฎหมายใน Pride Month ตอนที่ 3: ติดตามวาระพิจารณากฎหมายสมรสเท่าเทียม 18 มิถุนายน 2567 ว่าประเทศไทยจะมีโอกาสเป็นประเทศแรกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่มีกฎหมายแต่งงานของบุคคลเพศเดียวกันหรือไม่ https://up.ac.th/NewsReadBlog2.aspx?itemID=32213
กฎหมายใน Pride Month ตอนที่ 4: สาระสำคัญของกฎหมายสมรสเท่าเทียม และก้าวต่อไปของกฎหมายเกี่ยวกับสิทธิของบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศของไทย https://up.ac.th/NewsReadBlog2.aspx?itemID=32274 ภาษาอังกฤษ Law in Pride Month Part 1: Understanding SOGIESC and Gender Diversity https://up.ac.th/NewsReadBlog2.aspx?itemID=33959 Laws in Pride Month Part 2: The Yogyakarta Principles on the Use of International Human Rights Law Concerning Sexual Orientation and Gender Identity https://up.ac.th/NewsReadBlog2.aspx?itemID=34014 Law during Pride Month, Part 3: Following the legislative consideration of the Same-Sex Marriage Bill on June 18th, 2024, will Thailand have the opportunity to become the first Southeast Asian country to pass legislation for same-sex marriage? https://up.ac.th/NewsReadBlog2.aspx?itemID=34017 Law in Pride Month, Part 4: Key Aspects of the Marriage Equality Law and the Future of LGBTQ+ Rights in Thailand https://up.ac.th/NewsReadBlog2.aspx?itemID=34181

บทความโดย อ. ปิยอร เปลี่ยนผดุง
ฝ่ายนวัตกรรมการเรียนรู้และสื่อสารองค์กร คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา

คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา
School of Law
University of Phayao
Address:
อาคารเรียนรวมหลังเก่า (PKY) 19 หมู่ 2 ต.แม่กา อ.เมือง จ.พะเยา 56000
โทรศัพท์ 0832566446,054-466-666
ต่อ 1614 งานธุรการ,งานแผนงาน,งานพัสดุ
ต่อ 1618 งานการเงินและบัญชี
ต่อ 1137 งานเทคโนโลยีสารสนเทศ
ต่อ 1851 งานกิจการนิสิต,งานบุคลากร
ต่อ 1852 งานวิชาการ
ต่อ 1619 คลินิกกฎหมาย,งานวิจัยและบริการวิชาการ
เว็บไซต์: https://law.up.ac.th/
YouTube: https://www.youtube.com/@LawUP
Tiktok : https://www.tiktok.com/@lawup2023
อีเมล์ law.up@up.ac.th